Quản lý chuỗi cung ứng - Khái niệm, vai trò và nguyên tắc

Cập nhật ngày: 23/03/2024

Trong bối cảnh toàn cầu hóa ngày nay, “Quản lý chuỗi cung ứng” đã trở thành một khái niệm then chốt, không chỉ đối với các doanh nghiệp lớn mà còn cho cả những tổ chức nhỏ và vừa. Đây là quá trình tổ chức, điều hành, và tối ưu hóa dòng chảy của sản phẩm từ nguyên liệu thô đến sản phẩm cuối cùng đến tay người tiêu dùng. Phần mở đầu này sẽ giới thiệu tổng quan về chuỗi cung ứng, vai trò của nó trong việc duy trì sự cạnh tranh của doanh nghiệp, và những thách thức cũng như cơ hội mà quản lý chuỗi cung ứng mang lại trong kỷ nguyên số.

Vai trò của chuỗi cung ứng trong hoạt động kinh doanh

Chuỗi cung ứng là một hệ thống các tổ chức, người, hoạt động, thông tin và tài nguyên liên quan đến việc chuyển sản phẩm hoặc dịch vụ từ nhà cung cấp đến khách hàng. Quản lý chuỗi cung ứng là quá trình lập kế hoạch, điều phối và kiểm soát các hoạt động của chuỗi cung ứng để đáp ứng nhu cầu của khách hàng và tối ưu hóa hiệu quả và lợi nhuận. Quản lý chuỗi cung ứng có vai trò rất quan trọng trong hoạt động kinh doanh, bởi vì nó có thể giúp doanh nghiệp:

Xác định các vấn đề tiềm ẩn

Quản lý chuỗi cung ứng giúp doanh nghiệp phát hiện và giải quyết các vấn đề tiềm ẩn trong chuỗi cung ứng, như thiếu hụt nguồn cung, chậm trễ giao hàng, mất kiểm soát chất lượng, rủi ro an ninh hay thất thoát tài sản. Nhờ đó, doanh nghiệp có thể tránh được những thiệt hại về uy tín, chi phí và doanh thu.

Tối ưu hóa giá động

Quản lý chuỗi cung ứng giúp doanh nghiệp tối ưu hóa giá động của sản phẩm hoặc dịch vụ, bằng cách điều chỉnh nguồn cung và nhu cầu theo biến động của thị trường. Nhờ đó, doanh nghiệp có thể duy trì sự cạnh tranh và thu hút khách hàng.

Giảm chi phí

Quản lý chuỗi cung ứng giúp doanh nghiệp giảm chi phí liên quan đến sản xuất, vận chuyển, bảo quản và phân phối sản phẩm hoặc dịch vụ. Nhờ đó, doanh nghiệp có thể tăng biên lợi nhuận và hiệu suất kinh doanh.

Tăng doanh thu

Quản lý chuỗi cung ứng giúp doanh nghiệp tăng doanh thu bằng cách nâng cao chất lượng và sự hài lòng của khách hàng, mở rộng thị phần và tạo ra những giá trị gia tăng cho sản phẩm hoặc dịch vụ. Nhờ đó, doanh nghiệp có thể tăng cường sự trung thành và khả năng chi trả của khách hàng.

Sử dụng tài sản

Quản lý chuỗi cung ứng giúp doanh nghiệp sử dụng tài sản một cách hiệu quả, bằng cách giảm lãng phí, tăng khả năng sử dụng và tuổi thọ của các nguồn lực như nguyên vật liệu, máy móc, thiết bị, nhân lực và kho bãi. Nhờ đó, doanh nghiệp có thể tiết kiệm chi phí và tăng năng suất.

Mô hình quản lý chuỗi cung ứng phổ biến

Có nhiều mô hình quản lý chuỗi cung ứng được áp dụng trong thực tế, tùy thuộc vào mục tiêu, ngành nghề và đặc điểm của từng doanh nghiệp. Dưới đây là hai mô hình quản lý chuỗi cung ứng phổ biến:

Mô hình quản lý chuỗi cung ứng đơn giản

 Mô hình quản lý chuỗi cung ứng đơn giản là mô hình có cấu trúc gồm ba bên chính: nhà cung cấp, doanh nghiệp và khách hàng. Trong mô hình này, doanh nghiệp đóng vai trò là trung gian giữa nhà cung cấp và khách hàng, chịu trách nhiệm về việc mua nguyên vật liệu từ nhà cung cấp, sản xuất và bán sản phẩm cho khách hàng. Mô hình này thường được sử dụng trong các ngành có sản phẩm đơn giản, ít biến đổi và có thời gian sống ngắn.

Mô hình quản lý chuỗi cung ứng phức tạp

Mô hình quản lý chuỗi cung ứng phức tạp là mô hình có cấu trúc gồm nhiều bên tham gia, bao gồm các nhà cung cấp, các nhà sản xuất, các nhà phân phối, các nhà bán lẻ và các khách hàng. Trong mô hình này, doanh nghiệp không chỉ đóng vai trò là trung gian, mà còn là một phần của chuỗi cung ứng, liên kết với các bên khác thông qua các hoạt động như vận chuyển, bảo quản, kiểm soát chất lượng và dịch vụ sau bán hàng. Mô hình này thường được sử dụng trong các ngành có sản phẩm phức tạp, nhiều biến đổi và có thời gian sống dài.

Các nguyên tắc quản trị chuỗi cung ứng

Để quản lý chuỗi cung ứng một cách hiệu quả và thành công, doanh nghiệp cần tuân theo một số nguyên tắc quản trị chuỗi cung ứng sau đây:

Tập trung vào khách hàng

Khách hàng là yếu tố then chốt của chuỗi cung ứng, bởi vì họ là người tạo ra nhu cầu cho sản phẩm hoặc dịch vụ. Do đó, doanh nghiệp cần tập trung vào việc hiểu rõ nhu cầu, mong muốn và hành vi của khách hàng, để có thể thiết kế và điều chỉnh chuỗi cung ứng theo sự thay đổi của khách hàng.

Tối ưu hóa dòng tiền

Dòng tiền là một chỉ số quan trọng của sự khỏe mạnh tài chính của doanh nghiệp, bởi vì nó thể hiện khả năng thanh toán và đầu tư của doanh nghiệp. Do đó, doanh nghiệp cần tối ưu hóa dòng tiền trong chuỗi cung ứng, bằng cách giảm thời gian tồn kho, tăng tốc độ thu hồi vốn, giảm chi phí vận hành và tăng giá trị gia tăng cho khách hàng.

Tối ưu hoá sản xuất

Sản xuất là một hoạt động quan trọng trong chuỗi cung ứng, bởi vì nó quyết định chất lượng và số lượng của sản phẩm hoặc dịch vụ. Do đó, doanh nghiệp cần tối ưu hoá sản xuất trong chuỗi cung ứng, bằng cách áp dụng các phương pháp như lean manufacturing, six sigma, just-in-time hay agile manufacturing. Những phương pháp này giúp doanh nghiệp giảm lãng phí, tăng năng suất, linh hoạt và đáp ứng nhanh chóng nhu cầu của khách hàng.

Đảm bảo chất lượng và cải tiến sản phẩm

Chất lượng và cải tiến sản phẩm là hai yếu tố quan trọng để duy trì sự hài lòng và trung thành của khách hàng, cũng như để tạo ra sự khác biệt và cạnh tranh với các đối thủ. Do đó, doanh nghiệp cần đảm bảo chất lượng và cải tiến sản phẩm trong chuỗi cung ứng, bằng cách áp dụng các tiêu chuẩn như ISO, TQM, QFD hay Kano model. Những tiêu chuẩn này giúp doanh nghiệp kiểm soát và nâng cao chất lượng sản phẩm, đồng thời thu thập và phân tích ý kiến khách hàng để cải tiến sản phẩm theo mong muốn của họ.

Quản lý kho bãi hiệu quả

Kho bãi là một phần không thể thiếu trong chuỗi cung ứng, bởi vì nó liên quan đến việc bảo quản, vận chuyển và phân phối sản phẩm hoặc dịch vụ. Do đó, doanh nghiệp cần quản lý kho bãi hiệu quả trong chuỗi cung ứng, bằng cách áp dụng các phương pháp như ABC analysis, EOQ model, RFID hay barcode. Những phương pháp này giúp doanh nghiệp giảm chi phí kho bãi, tăng khả năng theo dõi và kiểm soát hàng hóa, giảm thời gian giao hàng và tăng sự hài lòng của khách hàng.

Những vấn đề cần lưu ý trong quản lý chuỗi cung ứng

Quản lý chuỗi cung ứng không phải là một công việc dễ dàng, bởi vì nó phải đối mặt với nhiều vấn đề khó khăn và thách thức. Dưới đây là một số vấn đề cần lưu ý trong quản lý chuỗi cung ứng: Sự thiếu minh bạch và tin cậy trong chuỗi cung ứng: Đây là một vấn đề phổ biến trong chuỗi cung ứng, khi các bên tham gia không cung cấp đầy đủ và chính xác thông tin về nguồn gốc, chất lượng, số lượng và vị trí của hàng hóa. Điều này có thể gây ra những rủi ro như hàng giả, hàng lậu, hàng hết hạn hay hàng bị mất cắp. Để giải quyết vấn đề này, doanh nghiệp cần tăng cường sự giao tiếp, hợp tác và kiểm tra giữa các bên trong chuỗi cung ứng, cũng như áp dụng các công nghệ như blockchain, cloud computing hay big data để nâng cao sự minh bạch và tin cậy trong chuỗi cung ứng. Sự phức tạp và độc lập của chuỗi cung ứng: Đây là một vấn đề khó tránh khi chuỗi cung ứng ngày càng trở nên phức tạp và độc lập hơn, với sự tham gia của nhiều bên, nhiều quốc gia và nhiều quy trình. Điều này có thể gây ra những khó khăn trong việc điều phối, kiểm soát và đáp ứng nhu cầu của khách hàng. Để giải quyết vấn đề này, doanh nghiệp cần tạo ra một hệ thống quản lý chuỗi cung ứng tích hợp và linh hoạt, có khả năng thích ứng với sự thay đổi của môi trường kinh doanh, cũng như áp dụng các công nghệ như AI, IoT hay 5G để tăng cường sự kết nối và tự động hóa trong chuỗi cung ứng. Sự bất ổn và không chắc chắn của môi trường kinh doanh: Đây là một vấn đề không thể dự đoán được khi chuỗi cung ứng phải đối mặt với những yếu tố bên ngoài như thiên tai, dịch bệnh, chiến tranh, chính sách hay biến động thị trường. Điều này có thể gây ra những tác động tiêu cực đến hoạt động của chuỗi cung ứng, như gián đoạn nguồn cung, tăng chi phí, giảm chất lượng hay mất khách hàng. Để giải quyết vấn đề này, doanh nghiệp cần xây dựng một chiến lược quản lý rủi ro cho chuỗi cung ứng, bao gồm việc phân tích và đánh giá các rủi ro tiềm ẩn, thiết lập các kế hoạch dự phòng và khắc phục, cũng như áp dụng các công nghệ như VR, AR hay digital twin để mô phỏng và kiểm tra các kịch bản khủng hoảng trong chuỗi cung ứng.

Kết luận

Quản lý chuỗi cung ứng là một công việc quan trọng và phức tạp trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Quản lý chuỗi cung ứng không chỉ giúp doanh nghiệp tối ưu hóa hiệu quả và lợi nhuận, mà còn giúp doanh nghiệp tạo ra sự khác biệt và cạnh tranh trên thị trường. Để quản lý chuỗi cung ứng một cách thành công, doanh nghiệp.

Tác giả: Tín Tmark