Giá vốn hàng bán là gì và tại sao nó quan trọng trong kinh doanh?

Cập nhật: 20/03/2024

Giá vốn hàng bán là gì?

Giá vốn hàng bán là tổng chi phí mà doanh nghiệp phải bỏ ra để mua hoặc sản xuất các mặt hàng để bán cho khách hàng. Giá vốn hàng bán được tính trên cơ sở số lượng và đơn giá của các mặt hàng đó. Giá vốn hàng bán là một chỉ tiêu quan trọng trong kế toán doanh nghiệp, vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận ròng của doanh nghiệp. Giá vốn hàng bán càng thấp, lợi nhuận ròng càng cao, và ngược lại.

Giá vốn hàng bán bao gồm những gì?

Giá vốn hàng bán không chỉ bao gồm chi phí mua hoặc sản xuất các mặt hàng, mà còn bao gồm cả các chi phí liên quan đến việc lưu trữ, vận chuyển, kiểm kê và xử lý các mặt hàng đó. Các chi phí này được gọi là chi phí khoản mục tồn kho (inventory carrying cost), và có thể chiếm một phần lớn trong giá vốn hàng bán của doanh nghiệp. Ví dụ, một doanh nghiệp sản xuất và bán quần áo có thể phải trả các chi phí sau để có được các mặt hàng để bán:

Chi phí nguyên liệu: là chi phí mua các loại vải, chỉ, khuy, dây kéo, …
Chi phí nhân công: là chi phí trả lương cho các công nhân may, cắt, kiểm tra chất lượng, …
Chi phí sản xuất chung: là chi phí cho các hoạt động hỗ trợ sản xuất, như điện, nước, thuê nhà xưởng, máy móc, …
Chi phí khoản mục tồn kho: là chi phí cho việc lưu trữ, vận chuyển, kiểm kê và xử lý các sản phẩm đã hoàn thành. Tổng các chi phí này chính là giá vốn hàng bán của doanh nghiệp.

Công thức và ví dụ về tính giá vốn hàng bán

Công thức chung để tính giá vốn hàng bán là: Giá vốn hàng bán = Tồn kho đầu kỳ + Hàng nhập trong kỳ - Tồn kho cuối kỳ

Trong đó:

Tồn kho đầu kỳ: là số lượng và đơn giá của các mặt hàng có sẵn trong kho ở đầu kỳ kế toán (thường là đầu năm hoặc đầu tháng).
Hàng nhập trong kỳ: là số lượng và đơn giá của các mặt hàng được mua hoặc sản xuất thêm trong kỳ kế toán.
Tồn kho cuối kỳ: là số lượng và đơn giá của các mặt hàng còn lại trong kho ở cuối kỳ kế toán.

Tuy nhiên, để tính được đơn giá của các mặt hàng trong công thức trên, doanh nghiệp có thể sử dụng các phương pháp khác nhau, tùy thuộc vào nguyên tắc xác định giá vốn hàng bán mà doanh nghiệp áp dụng. Có ba phương pháp phổ biến để xác định giá vốn hàng bán là: Phương pháp Nhập trước - Xuất trước (FIFO) Phương pháp Nhập sau - Xuất trước (LIFO) Phương pháp Bình quân gia quyền

Công thức Nhập trước - Xuất trước (FIFO)

Phương pháp FIFO (First In First Out) là phương pháp xác định giá vốn hàng bán dựa trên nguyên tắc: các mặt hàng được nhập vào kho trước sẽ được xuất ra bán trước, và các mặt hàng được nhập vào kho sau sẽ được xuất ra bán sau. Theo phương pháp này, đơn giá của các mặt hàng trong tồn kho cuối kỳ sẽ là đơn giá của các lô hàng mới nhất được nhập vào kho. Công thức tính giá vốn hàng bán theo phương pháp FIFO là:

Giá vốn hàng bán = Tổng số lượng hàng bán x Đơn giá của lô hàng cũ nhất còn trong kho

Ví dụ: Một doanh nghiệp có tồn kho đầu kỳ là 100 cái áo, mỗi cái có đơn giá là 50.000 đồng. Trong tháng, doanh nghiệp nhập thêm 200 cái áo, mỗi cái có đơn giá là 60.000 đồng. Trong tháng, doanh nghiệp bán được 250 cái áo. Theo phương pháp FIFO, giá vốn hàng bán của doanh nghiệp trong tháng là:

Giá vốn hàng bán = (100 x 50.000) + (150 x 60.000) = 14.000.000 đồng
Tồn kho cuối kỳ của doanh nghiệp là: Tồn kho cuối kỳ = (100 + 200) - 250 = 50 cái áo
Đơn giá của tồn kho cuối kỳ là: Đơn giá của tồn kho cuối kỳ = Đơn giá của lô hàng mới nhất = 60.000 đồng

Xem thêm: Công thức tính giá vốn hàng bán chính xác nhất

Công thức Nhập sau - Xuất trước (LIFO)

Phương pháp LIFO (Last In First Out) là phương pháp xác định giá vốn hàng bán dựa trên nguyên tắc: các mặt hàng được nhập vào kho sau sẽ được xuất ra bán trước, và các mặt hàng được nhập vào kho trước sẽ được xuất ra bán sau. Theo phương pháp này, đơn giá của các mặt hàng trong tồn kho cuối kỳ sẽ là đơn giá của các lô hàng cũ nhất còn trong kho. Công thức tính giá vốn hàng bán theo phương pháp LIFO là:

Giá vốn hàng bán = Tổng số lượng hàng bán x Đơn giá của lô hàng mới nhất còn trong kho

Ví dụ: Một doanh nghiệp có tồn kho đầu kỳ là 100 cái áo, mỗi cái có đơn giá là 50.000 đồng. Trong tháng, doanh nghiệp nhập thêm 200 cái áo, mỗi cái có đơn giá là 60.000 đồng. Trong tháng, doanh nghiệp bán được 250 cái áo. Theo phương pháp LIFO, giá vốn hàng bán của doanh nghiệp trong tháng là:

Giá vốn hàng bán = (200 x 60.000) + (50 x 50.000) = 14.500.000 đồng
Tồn kho cuối kỳ của doanh nghiệp là: Tồn kho cuối kỳ = (100 + 200) - 250 = 50 cái áo
Đơn giá của tồn kho cuối kỳ là: Đơn giá của tồn kho cuối kỳ = Đơn giá của lô hàng cũ nhất = 50.000 đồng

Công thức Bình quân gia quyền

Phương pháp Bình quân gia quyền (Weighted Average Cost) là phương pháp xác định giá vốn hàng bán dựa trên nguyên tắc: các mặt hàng được xuất ra bán sẽ có cùng một đơn giá, bằng trung bình cộng có trọng số của các đơn giá của các lô hàng nhập vào kho trong kỳ. Theo phương pháp này, đơn giá của các mặt hàng trong tồn kho cuối kỳ cũng sẽ bằng đơn giá bình quân gia quyền. Công thức tính giá vốn hàng bán theo phương pháp Bình quân gia quyền là:

Giá vốn hàng bán = Tổng số lượng hàng bán x Đơn giá bình quân gia quyền

Trong đó: Đơn giá bình quân gia quyền = (Tổng giá trị của tồn kho đầu kỳ + Tổng giá trị của hàng nhập trong kỳ) / (Tổng số lượng của tồn kho đầu kỳ + Tổng số lượng của hàng nhập trong kỳ)

Ví dụ: Một doanh nghiệp có tồn kho đầu kỳ là 100 cái áo, mỗi cái có đơn giá là 50.000 đồng. Trong tháng, doanh nghiệp nhập thêm 200 cái áo, mỗi cái có đơn giá là 60.000 đồng. Trong tháng, doanh nghiệp bán được 250 cái áo. Theo phương pháp Bình quân gia quyền, giá vốn hàng bán của doanh nghiệp trong tháng là:

Đơn giá bình quân gia quyền = (100 x 50.000 + 200 x 60.000) / (100 + 200) = 56.667 đồng
Giá vốn hàng bán = 250 x 56.667 = 14.166.750 đồng
Tồn kho cuối kỳ của doanh nghiệp là: Tồn kho cuối kỳ = (100 + 200) - 250 = 50 cái áo
Đơn giá của tồn kho cuối kỳ là: Đơn giá của tồn kho cuối kỳ = Đơn giá bình quân gia quyền = 56.667 đồng

Giá vốn hàng bán quan trọng như thế nào trong kinh doanh?

Giá vốn hàng bán là một chỉ tiêu rất quan trọng trong kinh doanh, vì nó liên quan đến hai khía cạnh chính là:

Lợi nhuận: Giá vốn hàng bán càng thấp, lợi nhuận ròng càng cao, và ngược lại. Do đó, doanh nghiệp cần tìm cách giảm thiểu giá vốn hàng bán bằng cách tối ưu hóa quy trình sản xuất, mua sắm, lưu trữ và vận chuyển các mặt hàng.
Thuế: Giá vốn hàng bán càng cao, thuế thu nhập doanh nghiệp càng thấp, và ngược lại. Do đó, doanh nghiệp cần lựa chọn phương pháp xác định giá vốn hàng bán phù hợp với điều kiện kinh tế và quy định thuế của từng thời kỳ.

Kết luận

Giá vốn hàng bán là tổng chi phí mà doanh nghiệp phải bỏ ra để mua hoặc sản xuất các mặt hàng để bán cho khách hàng. Giá vốn hàng bán được tính trên cơ sở số lượng và đơn giá của các mặt hàng đó, và có thể sử dụng các phương pháp khác nhau để xác định đơn giá, như FIFO, LIFO hoặc Bình quân gia quyền. Giá vốn hàng bán là một chỉ tiêu rất quan trọng trong kinh doanh, vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận ròng và thuế thu nhập doanh nghiệp. Do đó, doanh nghiệp cần quản lý và kiểm soát giá vốn hàng bán một cách hiệu quả. Hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về khái niệm, công thức và ví dụ về cách tính giá vốn hàng bán, cũng như tầm quan trọng của nó trong kinh doanh. Nếu bạn có thắc mắc hoặc góp ý gì, xin vui lòng để lại bình luận bên dưới. Cảm ơn bạn đã đọc!

Tác giả: Tín Tmark