Hành vi mua hàng của người tiêu dùng: Cập nhật 2025

Cập nhật: 10/04/2025

Bạn có bao giờ tự hỏi vì sao mình lại chọn mua một sản phẩm nào đó thay vì sản phẩm khác? Tất cả đều liên quan đến hành vi mua hàng của người tiêu dùng – một yếu tố quan trọng giúp các doanh nghiệp hiểu rõ khách hàng và xây dựng chiến lược tiếp thị hiệu quả hơn. Hãy cùng Tổng kho buôn sỉ tìm hiểu kỹ hơn trong bài viết dưới đây nhé!

Hành vi tiêu dùng là gì?

Hành vi tiêu dùng là tổng hợp các hành động và quyết định của người tiêu dùng trong suốt quá trình tìm hiểu, mua và sử dụng sản phẩm hoặc dịch vụ. Nó thể hiện rõ nhu cầu, sở thích, giá trị và ưu tiên cá nhân của từng người khi tương tác với thị trường.

Hành vi mua hàng của người tiêu dùng là gì?

Hành vi mua hàng là một phần trong hành vi tiêu dùng, tập trung vào các bước cụ thể mà người tiêu dùng thực hiện khi đưa ra quyết định mua sản phẩm hoặc dịch vụ. Điều này bao gồm:

• Tìm kiếm thông tin
• So sánh các lựa chọn
• Đánh giá và quyết định mua hàng
• Trải nghiệm sản phẩm và tái mua hàng

Vì sao doanh nghiệp cần hiểu hành vi tiêu dùng?

Hiểu rõ hành vi tiêu dùng giúp doanh nghiệp:

• Nắm bắt nhu cầu thực sự của khách hàng để cung cấp sản phẩm phù hợp: Khi hiểu khách hàng đang cần gì, doanh nghiệp có thể điều chỉnh thiết kế, tính năng và giá cả sản phẩm sát với mong đợi. Điều này giúp tăng khả năng chốt đơn và giảm tỷ lệ hàng tồn kho.
• Xây dựng chiến lược tiếp thị đúng mục tiêu, từ nội dung quảng cáo đến lựa chọn kênh phân phối: Nhờ phân tích hành vi, doanh nghiệp biết nên tiếp cận khách hàng qua đâu và bằng thông điệp nào để gây ấn tượng. Chiến lược marketing vì thế trở nên tiết kiệm chi phí và hiệu quả hơn.
• Tạo dựng mối quan hệ bền vững với khách hàng thông qua sự thấu hiểu và phục vụ tận tâm: Khách hàng sẽ trung thành hơn nếu cảm thấy mình được lắng nghe và trân trọng. Điều này không chỉ giúp giữ chân mà còn tăng khả năng họ giới thiệu thương hiệu cho người khác.

Các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi mua hàng của người tiêu dùng

Quá trình ra quyết định mua hàng của người tiêu dùng không đơn giản là thích là mua. Trên thực tế, hành vi này chịu sự tác động từ nhiều yếu tố khác nhau — cả bên trong lẫn bên ngoài — làm thay đổi cách người tiêu dùng lựa chọn và đánh giá sản phẩm.

Nhu cầu và mong đợi cá nhân

Bao gồm nhu cầu cơ bản (ăn, mặc, ở), mong muốn thể hiện cá tính, mong đợi về chất lượng, giá cả hay dịch vụ sau bán hàng. Chính những yếu tố này là động lực thúc đẩy khách hàng tìm kiếm sản phẩm phù hợp với mong muốn cá nhân. Nếu doanh nghiệp hiểu đúng nhu cầu, họ có thể tạo ra sản phẩm “đúng người, đúng thời điểm”.

Ảnh hưởng từ môi trường bên ngoài

Các yếu tố như xu hướng xã hội, tình hình kinh tế, văn hóa địa phương hay công nghệ mới có thể thay đổi hành vi mua sắm của người tiêu dùng. Ví dụ, một xu hướng sống xanh có thể khiến người tiêu dùng chuyển sang chọn sản phẩm thân thiện với môi trường. Hoặc sự biến động giá cả thị trường cũng có thể khiến họ thay đổi quyết định mua sắm.

Thông tin và truyền thông

Khách hàng thường tìm hiểu kỹ thông tin qua mạng xã hội, đánh giá từ người dùng, bài viết hoặc quảng cáo trước khi mua hàng. Những nguồn thông tin này ảnh hưởng trực tiếp đến niềm tin và cảm nhận ban đầu của khách hàng về thương hiệu. Doanh nghiệp cần cung cấp thông tin rõ ràng, minh bạch và đáng tin cậy để tăng khả năng thuyết phục.

Yếu tố cá nhân

Bao gồm độ tuổi, giới tính, thu nhập, nghề nghiệp, trình độ học vấn, khu vực sinh sống và phong cách sống cá nhân. Ví dụ, một bạn trẻ có thể thích sản phẩm công nghệ thời thượng, trong khi người lớn tuổi lại ưu tiên sự đơn giản và bền bỉ. Tùy theo nhóm khách hàng mục tiêu, doanh nghiệp cần điều chỉnh cách tiếp cận phù hợp.

Ý nghĩa của hành vi mua hàng của người tiêu dùng trong marketing

Hành vi người tiêu dùng đóng vai trò cốt lõi trong các chiến lược marketing hiện đại. Khi doanh nghiệp hiểu rõ cách khách hàng suy nghĩ và hành động, họ sẽ:

Tối ưu hóa sản phẩm, dịch vụ theo mong đợi của khách hàng

Nhờ thấu hiểu hành vi tiêu dùng, doanh nghiệp có thể điều chỉnh tính năng, mẫu mã, giá cả sao cho phù hợp với nhu cầu thực tế. Điều này giúp sản phẩm dễ dàng “chạm đúng điểm” mà khách hàng đang tìm kiếm.

Lựa chọn đúng thời điểm và cách thức tiếp cận khách hàng

Hành vi tiêu dùng tiết lộ khi nào và qua kênh nào khách hàng sẵn sàng tiếp nhận thông tin. Từ đó, doanh nghiệp có thể đưa ra chiến lược truyền thông hiệu quả hơn, tránh lãng phí ngân sách.

Tăng sự hài lòng, giữ chân khách hàng và thúc đẩy hành vi mua lặp lại

Khi khách hàng cảm thấy được thấu hiểu và phục vụ đúng nhu cầu, họ sẽ gắn bó lâu dài hơn với thương hiệu. Hành vi mua lặp lại chính là chìa khóa để tăng doanh thu bền vững mà không cần tốn nhiều chi phí quảng bá.

Tạo ra lợi thế cạnh tranh so với các đối thủ khác

Doanh nghiệp nào hiểu rõ khách hàng hơn sẽ có khả năng đưa ra sản phẩm và chiến lược hấp dẫn hơn đối thủ. Sự khác biệt này giúp doanh nghiệp nổi bật trên thị trường và chiếm được lòng tin khách hàng.

Xem thêm: Cách phân tích nhu cầu tiêu dùng hiệu quả

Mẫu hành vi khách hàng phổ 

Mẫu hành vi khách hàng là cách phân loại các xu hướng tiêu dùng phổ biến dựa trên những đặc điểm, thói quen và động cơ mua sắm tương đồng. Việc hiểu rõ những mẫu hành vi này giúp doanh nghiệp xây dựng chiến lược tiếp cận phù hợp hơn với từng nhóm khách hàng cụ thể. Dưới đây là một số mẫu hành vi tiêu biểu:

Hành vi tiêu dùng tiết kiệm

Nhóm khách hàng này luôn ưu tiên tối ưu chi phí. Họ có thói quen so sánh giá, canh khuyến mãi và tìm kiếm các chương trình ưu đãi để mua được sản phẩm với giá tốt nhất. Họ thường lên kế hoạch trước khi mua và tránh những chi tiêu không cần thiết. Doanh nghiệp muốn chinh phục nhóm này cần đưa ra mức giá hợp lý, nhiều khuyến mãi rõ ràng và dễ tiếp cận.

Hành vi tiêu dùng theo trải nghiệm

Khách hàng thuộc nhóm này đề cao cảm xúc và giá trị trải nghiệm trong quá trình mua sắm. Họ yêu thích những sản phẩm hoặc dịch vụ mang lại cảm giác mới mẻ, đặc biệt phổ biến trong lĩnh vực du lịch, ẩm thực và thời trang. Họ thường sẵn sàng chi nhiều tiền để đổi lấy trải nghiệm độc đáo và đáng nhớ. Doanh nghiệp cần chú trọng yếu tố cảm xúc, kể chuyện thương hiệu và tạo môi trường trải nghiệm hấp dẫn để thu hút nhóm này.

Hành vi tiêu dùng chú trọng chất lượng

Đây là nhóm khách hàng quan tâm đến độ bền và độ tin cậy của sản phẩm. Họ sẵn sàng chi trả cao hơn để sở hữu sản phẩm chất lượng, có thương hiệu rõ ràng và được đánh giá tốt. Họ trung thành với những nhãn hàng đã chứng minh được chất lượng qua thời gian. Vì vậy, doanh nghiệp cần đầu tư vào kiểm soát chất lượng và tạo dựng uy tín lâu dài.

Hành vi tiêu dùng theo xu hướng

Khách hàng trong nhóm này thường cập nhật nhanh các trào lưu mới. Họ lựa chọn sản phẩm không chỉ vì nhu cầu, mà còn để thể hiện cá tính và phong cách sống hiện đại. Họ thích những sản phẩm “hot trend” và thường xuyên theo dõi KOLs, mạng xã hội để cập nhật xu hướng. Doanh nghiệp nên linh hoạt trong thiết kế, thông điệp và thời điểm ra mắt sản phẩm để bắt nhịp xu hướng nhanh chóng.

Hành vi tiêu dùng có trách nhiệm

Nhóm này chú trọng đến yếu tố đạo đức và môi trường trong quá trình mua hàng. Họ ưu tiên các thương hiệu thân thiện với môi trường, có sản phẩm bền vững và hoạt động vì cộng đồng. Sẵn sàng trả nhiều hơn để ủng hộ doanh nghiệp có trách nhiệm xã hội. Do đó, việc minh bạch về chuỗi cung ứng, chất liệu và cam kết cộng đồng sẽ là điểm cộng lớn.

Hành vi tiêu dùng trực tuyến

Ngày càng nhiều người chuyển sang mua sắm online để tiết kiệm thời gian. Họ thường tra cứu thông tin sản phẩm, so sánh giá, xem đánh giá rồi mới quyết định đặt hàng qua website, app hoặc mạng xã hội. Tốc độ, tiện lợi và trải nghiệm mua sắm mượt mà là yếu tố then chốt để giữ chân nhóm này. Doanh nghiệp cần tối ưu giao diện, tốc độ tải trang và chính sách giao hàng để tạo lợi thế cạnh tranh.

Hành vi tiêu dùng thông minh

Nhóm này biết tận dụng công nghệ để tối ưu quá trình mua sắm. Họ thường sử dụng các ứng dụng tìm giá, mã giảm giá, chatbot tư vấn hoặc công cụ đánh giá sản phẩm để đưa ra lựa chọn chính xác và tiện lợi nhất. Họ đánh giá cao tính minh bạch, tính năng so sánh và khả năng kiểm soát đơn hàng. Doanh nghiệp có thể chinh phục họ bằng hệ thống hỗ trợ thông minh và trải nghiệm mua hàng hiện đại.

Phân khúc hành vi khách hàng – Bí quyết để tiếp cận đúng người, đúng cách

Trong marketing hiện đại, việc phân khúc hành vi khách hàng không chỉ là bước khởi đầu, mà còn là yếu tố then chốt để doanh nghiệp hiểu rõ hơn về từng nhóm người tiêu dùng. Thay vì tiếp cận tất cả theo cùng một cách, doanh nghiệp sẽ chia khách hàng thành từng nhóm nhỏ dựa trên cách họ hành động, lựa chọn và phản ứng trong quá trình mua sắm. Nhờ đó, mọi chiến lược từ sản phẩm đến truyền thông đều có thể được "cá nhân hóa" hiệu quả hơn.

Một số phân khúc hành vi khách hàng phổ biến

• Khách hàng trung thành: Đây là những "fan cứng" của thương hiệu – họ mua hàng thường xuyên, gắn bó lâu dài và tin tưởng vào chất lượng sản phẩm cũng như dịch vụ. Họ chính là những người tạo nên uy tín và lan tỏa thương hiệu thông qua sự hài lòng cá nhân.
• Khách hàng nhạy cảm về giá: Nhóm này luôn quan tâm đến việc làm sao để mua được sản phẩm tốt với mức giá hợp lý. Họ thường so sánh giá trước khi mua và bị thu hút bởi các chương trình ưu đãi, khuyến mãi.
• Khách hàng tìm kiếm trải nghiệm: Họ không chỉ muốn mua một sản phẩm, mà còn mong đợi một trải nghiệm đáng nhớ. Từ khâu tư vấn, dịch vụ đến cảm xúc sau khi sử dụng – tất cả đều phải thật ấn tượng và khác biệt.
• Khách hàng thích tự quyết định: Đây là những người mua hàng theo cách riêng của họ. Họ thích tìm hiểu kỹ thông tin, không muốn bị tác động quá nhiều bởi quảng cáo hay nhân viên bán hàng, và thường tin vào đánh giá khách quan.
• Khách hàng theo xu hướng: Nhóm khách hàng này luôn muốn cập nhật những gì mới nhất. Họ sẵn sàng chi nhiều hơn để sở hữu sản phẩm đang “hot” hoặc bắt trend, thể hiện sự sành điệu và cá tính riêng.
• Khách hàng mua sắm trực tuyến: Họ yêu thích sự tiện lợi của mua hàng online – từ tìm kiếm, so sánh đến đặt hàng và nhận hàng tại nhà. Họ thường hoạt động trên các nền tảng như website, app hoặc mạng xã hội.

Cách áp dụng phân khúc hành vi mua hàng của người tiêu dùng

Khi doanh nghiệp hiểu rõ từng kiểu hành vi khách hàng, không chỉ chiến lược tiếp thị trở nên sắc bén hơn, mà mối quan hệ với khách hàng cũng được xây dựng bền chặt hơn. Dưới đây là những lợi ích cụ thể từ việc áp dụng phân khúc hành vi:

Tùy chỉnh sản phẩm và dịch vụ

Nhờ phân khúc hành vi, doanh nghiệp có thể thiết kế sản phẩm và dịch vụ phù hợp với từng nhóm khách hàng cụ thể. Điều này giúp đáp ứng tốt hơn mong đợi thực tế, tăng mức độ hài lòng và gắn bó với thương hiệu.

Định hình chiến lược truyền thông hiệu quả

Mỗi nhóm khách hàng có xu hướng tiếp nhận thông tin khác nhau. Biết được điều đó, doanh nghiệp sẽ lựa chọn được kênh truyền thông, thời điểm và thông điệp phù hợp để tối ưu hóa hiệu quả quảng bá.

Cá nhân hóa trải nghiệm mua sắm

Phân khúc hành vi giúp doanh nghiệp tạo ra những trải nghiệm “may đo” cho từng nhóm khách hàng, như gửi thông tin ưu đãi riêng, nội dung cá nhân hóa hoặc các gói chăm sóc đặc biệt – điều mà khách hàng ngày nay rất mong đợi.

Xây dựng mối quan hệ lâu dài

Bằng cách hiểu rõ động cơ và hành vi mua sắm, doanh nghiệp có thể dễ dàng giữ chân khách hàng trung thành và nuôi dưỡng nhóm khách hàng tiềm năng. Điều này góp phần tăng giá trị vòng đời của khách hàng và tiết kiệm chi phí tìm kiếm khách mới.

Đo lường và cải tiến liên tục

Mỗi nhóm khách hàng sẽ phản hồi khác nhau với các chiến dịch marketing. Việc phân tích phản hồi theo từng phân khúc giúp doanh nghiệp đánh giá chính xác hơn hiệu quả chiến dịch, từ đó nhanh chóng điều chỉnh để đạt kết quả tốt hơn.

Kết luận

Việc hiểu và phân khúc hành vi mua hàng của người tiêu dùng là một yếu tố quan trọng trong thành công tiếp thị hiệu quả. Bằng cách nắm bắt thông tin về hành vi tiêu dùng và áp dụng các phân khúc hành vi khách hàng, doanh nghiệp có thể tối ưu hóa chiến lược tiếp thị và tạo ra giá trị cho khách hàng. Quan trọng hơn, điều này giúp doanh nghiệp xây dựng mối quan hệ lâu dài, tăng mức độ hài lòng và lòng trung thành của khách hàng. Khi khách hàng cảm thấy được thấu hiểu, họ sẽ sẵn sàng gắn bó và đồng hành cùng thương hiệu lâu dài.

Tác giả: Tín Tmark