​Thói quen tiêu dùng là gì? Sự khác biệt giữa thói quen và hành vi

​Cập nhật: 13/05/2025

Thói quen tiêu dùng là gì? Đây là những hành vi mua sắm và sử dụng sản phẩm, dịch vụ được lặp đi lặp lại theo thời gian, phản ánh sự lựa chọn thường xuyên và ổn định của người tiêu dùng. Việc hiểu rõ thói quen tiêu dùng giúp doanh nghiệp xây dựng chiến lược tiếp cận khách hàng hiệu quả và đáp ứng nhu cầu thị trường một cách tối ưu. Cùng Tổng kho buôn sỉ tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây!

Khái niệm hành vi người tiêu dùng

Thói quen tiêu dùng là gì? Thói quen tiêu dùng là những hành vi mua sắm và sử dụng sản phẩm, dịch vụ được hình thành và lặp đi lặp lại theo thời gian, thường gắn liền với quan niệm, truyền thống và các yếu tố kinh tế xã hội của mỗi quốc gia. Việc nghiên cứu thói quen tiêu dùng giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về nhu cầu và mong muốn của khách hàng, từ đó phát triển sản phẩm và dịch vụ phù hợp.

Sự khác biệt giữa thói quen tiêu dùng và hành vi người tiêu dùng

Dưới đây là bảng so sánh sự khác biệt giữa Hành vi người tiêu dùng và Thói quen tiêu dùng:​

Hành vi người tiêu dùng bao gồm toàn bộ quá trình tìm kiếm, lựa chọn, sử dụng và loại bỏ sản phẩm, dịch vụ để thỏa mãn nhu cầu. Trong khi đó, thói quen tiêu dùng là một phần của hành vi người tiêu dùng, tập trung vào những hành vi mua sắm lặp đi lặp lại và có tính ổn định. Nói cách khác, thói quen tiêu dùng phản ánh những lựa chọn mua sắm thường xuyên và ít thay đổi của khách hàng.

Xem thêm: Các Mặt Hàng Tiêu Dùng Bán Chạy Nhất Hiện Nay: Top Dẫn Đầu Thị Trường

Các yếu tố ảnh hưởng đến thói quen tiêu dùng

Thói quen tiêu dùng của mỗi cá nhân không hình thành một cách ngẫu nhiên mà chịu tác động bởi nhiều yếu tố khác nhau. Những yếu tố này có thể được phân thành ba nhóm chính: yếu tố văn hóa và xã hội, yếu tố cá nhân, và yếu tố tâm lý. Việc hiểu rõ các yếu tố này giúp doanh nghiệp và nhà tiếp thị xây dựng chiến lược phù hợp để đáp ứng nhu cầu của khách hàng.​

Yếu tố văn hóa và xã hội

Văn hóa và xã hội đóng vai trò quan trọng trong việc định hình thói quen tiêu dùng của mỗi người. Chúng ảnh hưởng đến quan điểm, giá trị và hành vi mua sắm của cá nhân trong cộng đồng.

• Văn hóa: Là tập hợp các giá trị, niềm tin, phong tục và chuẩn mực được chia sẻ trong một cộng đồng hoặc quốc gia. Văn hóa ảnh hưởng sâu sắc đến sở thích và quyết định mua sắm của người tiêu dùng. Ví dụ, ở Việt Nam, việc tặng quà trong các dịp lễ Tết là một phần quan trọng của văn hóa, do đó, nhu cầu mua sắm quà tăng cao trong những dịp này.​
• Xã hội: Bao gồm các nhóm xã hội như gia đình, bạn bè, đồng nghiệp và cộng đồng mà cá nhân tham gia. Những nhóm này có thể tác động đến quyết định mua sắm thông qua việc chia sẻ thông tin, kinh nghiệm và ý kiến. Ví dụ, một cá nhân có thể chọn mua một sản phẩm cụ thể vì được bạn bè giới thiệu hoặc vì sản phẩm đó phổ biến trong nhóm xã hội của họ.

​

Yếu tố cá nhân

Những đặc điểm riêng biệt của mỗi cá nhân cũng ảnh hưởng đáng kể đến thói quen tiêu dùng. Các yếu tố này bao gồm:

• Tuổi tác: Ở các giai đoạn khác nhau của cuộc đời, nhu cầu và sở thích tiêu dùng thay đổi. Trẻ em thường quan tâm đến đồ chơi và đồ dùng học tập, trong khi người lớn tuổi có thể ưu tiên các sản phẩm chăm sóc sức khỏe.​
• Giới tính: Giới tính ảnh hưởng đến lựa chọn sản phẩm và dịch vụ. Ví dụ, phụ nữ có thể quan tâm nhiều hơn đến mỹ phẩm và thời trang, trong khi nam giới có thể chú trọng đến các sản phẩm công nghệ hoặc thể thao.​
• Nghề nghiệp và thu nhập: Nghề nghiệp xác định mức thu nhập và phong cách sống, từ đó ảnh hưởng đến khả năng chi tiêu và lựa chọn sản phẩm. Người có thu nhập cao có xu hướng mua sắm các sản phẩm cao cấp hơn so với người có thu nhập thấp.​

Yếu tố tâm lý

Tâm lý cá nhân đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành thói quen tiêu dùng. Những yếu tố tâm lý chính bao gồm:

• Động cơ: Là nhu cầu hoặc mong muốn thúc đẩy hành vi mua sắm. Ví dụ, nhu cầu thể hiện bản thân có thể thúc đẩy việc mua sắm các sản phẩm thời trang cao cấp.​
• Nhận thức: Quá trình mà cá nhân chọn lọc, tổ chức và diễn giải thông tin để đưa ra quyết định mua sắm. Nhận thức về chất lượng, giá cả và thương hiệu ảnh hưởng đến lựa chọn sản phẩm.​
• Thái độ và niềm tin: Thái độ tích cực hoặc tiêu cực đối với một sản phẩm hoặc thương hiệu ảnh hưởng đến quyết định mua hàng. Niềm tin về giá trị và uy tín của thương hiệu cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành thói quen tiêu dùng.​

Tóm lại, thói quen tiêu dùng là kết quả của sự tương tác phức tạp giữa các yếu tố văn hóa, xã hội, cá nhân và tâm lý. Doanh nghiệp cần hiểu rõ những yếu tố này để xây dựng chiến lược tiếp thị hiệu quả và đáp ứng tốt nhất nhu cầu của khách hàng.

Tầm quan trọng của việc nghiên cứu thói quen tiêu dùng

• Hiểu rõ nhu cầu và mong muốn của khách hàng: Nghiên cứu thói quen tiêu dùng giúp doanh nghiệp nắm bắt được nhu cầu thực sự của khách hàng, từ đó phát triển sản phẩm và dịch vụ đáp ứng mong đợi của họ.
• Xây dựng chiến lược marketing hiệu quả: Thông qua việc hiểu rõ thói quen tiêu dùng, doanh nghiệp có thể thiết kế các chiến lược tiếp thị phù hợp, nhắm đúng đối tượng khách hàng và tăng cường hiệu quả truyền thông.
• Tăng cường khả năng cạnh tranh trên thị trường: Việc nắm bắt và đáp ứng kịp thời các thay đổi trong thói quen tiêu dùng giúp doanh nghiệp duy trì và nâng cao vị thế cạnh tranh trên thị trường.
• Thúc đẩy doanh số bán hàng và nâng cao sự hài lòng của khách hàng: Khi sản phẩm và dịch vụ phù hợp với thói quen và nhu cầu của khách hàng, doanh số bán hàng sẽ tăng lên và mức độ hài lòng của khách hàng cũng được cải thiện.

Kết luận

Thói quen tiêu dùng là gì? Thấu hiểu thói quen tiêu dùng của khách hàng là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp phát triển bền vững và thành công trong môi trường kinh doanh cạnh tranh. Do đó, các doanh nghiệp nên liên tục cập nhật và điều chỉnh chiến lược kinh doanh dựa trên sự thay đổi của thói quen tiêu dùng để đáp ứng tốt nhất nhu cầu thị trường.

Tác giả: Tín Tmark